Coraz więcej przedsiębiorstw decyduje się na udostępnienie zatrudnionym u siebie osobom pojazdów służbowych, aby mogli sprawniej i efektywnie wykonywać powierzone im zadania. Naturalne jest zatem pytanie o odpowiedzialność pracownika za samochód służbowy w przypadku wypadku lub kolizji. Kto ponosi odpowiedzialność za wypadek autem służbowym – pracodawca czy pracownik?
Polski ustawodawca już nie raz dał wyraz swojemu pro-pracowniczemu stosunkowi. Wiele aktów prawnych związanych z relacjami pracownik-pracodawca zawiera uregulowania, które mają na celu ochronę pracownika, jako podmiotu ekonomicznie słabszego. Zatem to na prawodawcę przerzucana jest większość ciężarów w sprawach wynikających ze stosunku pracy. Na podobnym stanowisku ustawodawca stoi i tym razem – pracownik jest objęty szeroką ochroną, przez co będzie odpowiadał za zaistniały wypadek drogowy z udziałem służbowego samochodu w ograniczony sposób. Tylko w wyjątkowych sytuacjach będzie istniała możliwość do zobowiązania go do pokrycia całości należności za powstałą szkodę, o czym poniżej.
Wypadek autem służbowym w 2024 roku
Pierwszym i najważniejszym elementem odpowiedzialności pracownika będzie fakt prowadzenia pojazdu w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych. W każdym innym wypadku, jeśli użytkownik pojazdu służbowego prowadzi go jako osoba prywatna, co do zasady ponosi on odpowiedzialność jak zwykły użytkownik pojazdu.
A zatem, jeśli pracownik użytkując pojazd służbowy podczas wykonywania obowiązków pracowniczych spowoduje wypadek autem służbowym lub nastąpi kolizja autem służbowym i wyrządzi szkodę, będzie odpowiadał za nią – w mniejszym lub większym stopniu. Istotnym składnikiem wysokości odpowiedzialności będzie kwestia postaci winy.
Wina umyślna czy nieumyślna – odpowiedzialność pracownika
W przypadku wyrządzenia szkody z winy nieumyślnej, czyli przez niedochowanie należytej staranności lub lekkomyślność, pracownik podlega ochronie i jest zobowiązany do pokrycia należności tylko do wysokości trzykrotności swojego wynagrodzenia miesięcznego. Jeśli jednak szkoda powstanie z winy umyślnej, czyli wskutek rażącego niedbalstwa lub działania z zamiarem wywołania określonego skutku, pracownik jest zobligowany do pokrycia należności w pełnej wysokości. W obu przypadkach ciężar dowodu co do zasady spoczywa na pracodawcy.
Warto jednak wspomnieć, że pracownik nie może zostać obarczony obowiązkiem odszkodowawczym, jeśli nie można przypisać mu winy. Tak dzieje się, gdy szkoda na mieniu powstała wskutek okoliczności, na które użytkownik pojazdu nie miał wpływu.
Wypadek pracownika z udziałem osoby trzeciej
Każda osoba, która dozna uszczerbku, gdy nastąpi wypadek autem służbowym, do którego doszło w trakcie realizowania obowiązków przez pracownika, będzie mogła dochodzić roszczeń co do zasady bezpośrednio od pracodawcy. Obowiązek zapłaty należności z tytułu odszkodowania leży zatem całkowicie po stronie zatrudniającego, jednak coraz częściej to ubezpieczyciel pokrywa żądane świadczenia, co wynika bezpośrednio z treści polisy OC, którą ma obowiązek posiadać każdy właściciel pojazdu. Pracodawca zostaje zatem obciążony kosztami odszkodowawczymi, jednak przysługuje mu możliwość wystąpienia z roszczeniem regresowym względem pracownika odpowiedzialnego za powstałą szkodę.
Ryzyka pracodawcy - odpowiedzialność pracownika
Pracodawca bierze na siebie ryzyko, gdy powierza pracownikowi samochód służbowy – wydaje mu mienie dość dużej wartości, a także musi się liczyć z tym, że za wypadek autem służbowym spowodowany przez pracownika z udziałem osób trzecich, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności i będzie musiał zapłacić odszkodowanie. Jednak czy faktycznie nie przysługują mu żadne środki ochrony?
Jednym ze sposobów zabezpieczenia się pracodawcy jest podpisanie z pracownikiem umowy o powierzeniu mu mienia w postaci pojazdu wraz z obowiązkiem zwrotu. Oprócz samej treści dokumentu, niezbędnym elementem tej czynności jest także wydanie samochodu służbowe. – tak, aby samochód służbowy został przez pracownika objęty w posiadanie i by mógł w prawidłowy sposób sprawować pieczę nad powierzonym samochodem. Jest to o tyle istotne, że jeśli pracodawca nie uczyni zadość swoim obowiązkom i nie powierzy samochodu służbowego w sposób prawidłowy, pracownik będzie znajdował się w znacznie bardziej korzystnej sytuacji w momencie potencjalnej kolizji.
Umowa powierzenia mienia z obowiązkiem zwrotu
Zawarcie takiej umowy powoduje, że pracownik będzie odpowiadał w pełnej wysokości za ewentualnie powstałe uszkodzenia lub zaistniałe kolizje – bez konieczności udowadniania czy wina pracownika była umyślna czy też nie. Oprócz rzeczywistych start poniesionych przez pracodawcę, czyli kosztów naprawy samochodu oraz utraty jego wartości wskutek wypadku, pracownik może także być pociągnięty do odpowiedzialności odszkodowawczej za utracone przez pracodawcę korzyści. To pracodawca decyduje w jakiej formie ma zostać spełnione zobowiązanie – czy powierza pracownikowi obowiązek naprawy pojazdu, czy żąda zapłaty należnej mu sumy pieniężnej.
Regulamin korzystania z samochodów służbowych
Każde przedsiębiorstwo posiadające swoją flotę pojazdów lub tylko jeden pojazd służbowy powinno posiadać szereg zasad i regulaminów związanych z korzystaniem z służbowych samochodów, w których będą zawarte informacje między innymi dotyczące korzystania z pojazdu, postępowania, gdy nastąpi wypadek lub kolizja autem służbowym, konsekwencji nie zastosowania się do zasad ustanowionych przez przedsiębiorstwo, itd.
Pomoc prawna w przypadku problemów z tytułu odpowiedzialności pracownika za samochód służbowy
Zatem jeżeli jesteś pracownikiem lub pracodawcą i chcesz otrzymać poradę prawną w swojej sprawie lub skorzystać z pomocy prawnej adwokata skontaktuj się z nami.
Aktualizacja artykułu 1 stycznia 2024 roku
Data publikacji: 19.05.2021